Galerija Matice srpske je prepoznatljiva po izvanrednoj kolekciji srpske umetnosti od kraja 16. veka do danas, u kojoj se nalaze remek-dela istaknutih umetnika kao što su Hristofor Žefarović, Teodor Kračun, Katarina Ivanović, Đura Jakšić, Paja Jovanović, Uroš Predić, Sava Šumanović, Milan Konjović, Đorđe Jovanović, Petar Lubarda i mnogi drugi.

Začetke današnje kolekcije vezujemo za velikog srpskog dobrotvora, prvog doživotnog predsednika Matice srpske, Savu Tekeliju i njegovu zbirku porodičnih portreta koja je kao zaveštanje stigla u Maticu srpsku 1843. godine. Po osnivanju Muzeja Matice srpske 1847. godine počelo je kontinuirano sakupljanje umetničkih dela. Plemeniti gest darivanja koji je započeo Sava Tekelija nastavili su potonji poslenici-predsednici, članovi i poštovaoci Matice srpske, kao i rodoljubivi građani, kolekcionari, umetnici, koji su svojim darovima, zaveštanjima i prilozima nastojali da obogate njenu umetničku zbirku. Upravo ovaj čin darivanja predstavlja posebnu vrednost Galerije i njene kolekcije. Danas s ponosom ističemo da jednu trećinu kolekcije čine pokloni i zaveštanja uobličeni u poklon-zbirke koje nose imena svojih darodavaca.

Nastajala tokom proteklih 177 godina istorija kolekcije Galerije Matice srpske jeste istorija srpskog naroda, umetnosti i kulture, u kojoj se odražavaju sve društveno-istorijske, kulturne i umetničke promene kroz koje je prolazilo srpsko društvo nastanjeno na širem geografskom prostoru ‒ od nekadašnjeg Austrijskog i Otomanskog carstva, preko različitih oblika državnog uređenja nekadašnje Jugoslavije, do današnje Republike Srbije.

Prvenstveno orijentisana ka slikarstvu, kolekcija koja danas broji 12.000 umetničkih dela, podeljenih u 16 zbirki, uključuje i izvanredne primere grafike, skulpture, crteža, primenjene umetnosti, koje na najbolji način prikazuju nastanak, razvoj i dostignuća srpske umetnosti i ukazuju na ishodišta, položaj i mesto srpske kulture i umetnosti u evropskom kontekstu.

O kolekciji Galerije Matice srpske su se brinuli i o njoj istraživali brojni kustosi, danas zapamćeni kao neki od najznačajnijih istoričara umetnosti i istraživača srpske umetnosti: Olga Mikić, dr Dinko Davidov, mr Leposava Šelmić, Jasna Jovanov, mr Milan Solarov, Ratomir Kulić, Emica Milošević i dr Branka Kulić. Zahvaljujući njihovom radu, Galerija Matice srpske objavila je veliki broj publikacija važnih za proučavanje srpske istorije umetnosti 18, 19. i 20. veka.