Danas govorimo o još jednoj u nizu značajnih godina za rad Galerije Matice srpske. Godinu 1958. obeležavamo kao godinu adaptacije zgrade bivše Produktne berze, čemu je sledilo svečano otvaranje stalne postavke.
Zgrada Marije Trandafil, u kojoj se Matica srpska nalazila još od vremena svog stogodišnjeg jubileja, iako je relativno velika i prostrana, ni posle iseljenja Vojvođanskog muzeja 1953. godine nije bila dovoljna za njen dalji rad i razvoj. Zbog toga je odlučeno da se zgrada adaptira za potrebe Matice srpske, Biblioteke Matice srpske i Izdavačkog preduzeća Matice srpske, a da se za Galeriju zatraži odgovarajuća posebna zgrada u centru grada. Godine 1954. Matica je za Galeriju dobila od Grada Novog Sada zgradu bivše Produktne berze na tadašnjem Trgu proleterskih brigada (ranije Trg Kneza Mihaila, sada Trg galerija).
Rad na adaptaciji i unutrašnjem uređenju reprezentativne trospratne zgrade Produktne berze, izgrađene po projektu poznatog novosadskog arhitekte Lazara Dunđerskog, poveren je 1954. godine preko Urbanističkog projektnog biroa u Novom Sadu uglednom arhitekti i konzervatoru Ivanu Zdravkoviću iz Beograda. Nadzor nad izvođenjem radova stavljen je iste godine pod kontrolu arhitekte Đorđa Tabakovića. Još tadašnja Tabakovićeva zamisao ispoljila je zahvalnu strukturu rada Galerije kakvu danas poznajemo. Pod Tabakovićevim nadzorom adaptacija zgrade odvijala se u fazama. Prvo su izvršena sva projektovana rušenja i zidanja kako bi se od zgrade stvorila funkcionalna muzejsko-galerijska zgrada savremenog unutrašnjeg uređenja. Zatim su nalažena rešenja komunikacije između izložbenih prostorija, depoa, radionica i kancelarija, kao i problemi osvetljenja izložbenog prostora.
Nekoliko godina kasnije otpočeo je razmeštaj eksponata po izložbenim prostorijama. Izbor eksponata za izlaganje izvršen je komisijski. Za to su bile formulisane dve komisije – jedna za 18. i 19. vek i druga za savremeni deo. Nova stalna postavka u adaptiranoj zgradi bivše Produktne berze otvorena je za javnost 1. juna 1958. godine svečanim govorom predsednika Matice srpske Radomira Radujkova i upravnika Galerije Matice srpske Milivoja Nikolajevića.
Šezdesetih godina prošlog veka pokrenuta je nova akcija terensko-istraživačkih radova radi sakupljanja starih ikona van bogoslužbene upotrebe u parohijskim i manastirskim crkvama Sremske eparhije. Interes za barokno slikarstvo naglo je porastao, a adaptacija novog prostora Galerije Matice srpske je to dodatno omogućila. Sa druge strane, u prvim godinama rada u sopstvenoj zgradi Galerija je priredila četiri izložbe od značaja za proučavanje moderne umetnosti. Među njima je bila i Jubilarna izložba Milana Konjovića. Na ovaj način rad Galerije Matice srpske odlučno nastavlja svoju praksu negovanja i spajanja tradicije i savremenosti. O širini i ambicioznosti rada Galerije svedoči i činjenica o učešću u pripremama za otvaranje Spomen-zbirke Pavla Beljanskog 22. oktobra 1961. godine. Milivoj Nikolajević je bio član Konkursne komisije za izgradnju nove zgrade.
Veliki priliv umetničkih dela koji je tih godina usledio bilo je putem otkupa, poklona ili učestalijih pozajmicama ikona od Srpske pravoslavne crkve. Terenskim istraživanjima, preduzetim radi pronalaženja, evidentiranja, sakupljanja i konzerviranja i restauriranja starih ikona u srpskim pravoslavnim crkvama na području Vojvodine Muzej Matice srpske pristupio je odmah posle rata. O značaju i vrednosti prikupljenih ikona, koje su slikali nepoznati srpski zografi u prvoj deceniji 18. veka, nadahnuto je pisao Milivoj Nikolajević ukazujući publici na likovnu vrednost novije srpske istorije umetnosti.
Rad Galerije šezdesetih godina uslovio je da se produbi istraživački rad o likovnom nasleđu 18. veka, što je dovelo do otvaranja brojnih izložbi kao što je monografska izložba Delo Hristofora Žefarovića, Portreti Srba u XVIII veku. Ove izuzetne izložbe nedvosmisleno su pokazale da se novija srpska umetnost razvijala u složenim odnosima postepenog napuštanja postvizantijske tradicije i prihvatanja savremenih zapadnoevropskih uticaja.
Danas rad Galerije, prateći isti tok istraživačkog i naučnog procesa uz savremene tehnologije i pristupe, organizuje brojne izložbe, projekte, konzervatorske priče, predavanja i programe posvećene produbljivanju umetničkog nasleđa 18. i 19. veka.
Goran Vujkov, dipl. filozof
